1. Người đàn bà đằm mình xuống dòng sông. Vài bước tiến tới thì sẽ có một bước đằm mình xuống lấy tay kéo lưới. Người đàn bà quàng một vòng tay, nước òng ọc vào lòng, hơi sông thăm thẳm rồi lại thẳng người lên, bước từng bước chân tới phía trước, chậm, chắc chắn. Giở lên, gỡ lưới từng phần từng phần một. Một vài lần như thế thì bữa cơm sẽ có thêm cái gì để ăn….
Có thể bạn quan tâm:
1. Người đàn bà đằm mình xuống dòng sông. Vài bước tiến tới thì sẽ có một bước đằm mình xuống lấy tay kéo lưới. Người đàn bà quàng một vòng tay, nước òng ọc vào lòng, hơi sông thăm thẳm rồi lại thẳng người lên, bước từng bước chân tới phía trước, chậm, chắc chắn. Giở lên, gỡ lưới từng phần từng phần một. Một vài lần như thế thì bữa cơm sẽ có thêm cái gì để ăn. Sẽ có thêm cái gì để mua sắm. Và mùa sau mùa sau nữa. Ý nghĩ cứ nối tiếp, nối tiếp. Và cái nheo nhóc bớt ám ảnh giấc đêm. Ngày xưa nếu chưa phải đằm mình xuống sông, chưa phải lo toan thì người đàn bà đâu phải nhúng ngón chân trên sông mà làm gì. Dòng sông thơ mộng những cánh lục bình tím, những người đàn ông trên dòng sông như một thế giới khác, mạnh bạo và gan dạ; những đứa nhỏ cười cười tạt nước đùa nhau qua lại, chiếc ghe lững thững trôi. Trên dòng sông này, những tôm tép, con hàu, cá nhỏ quẫy quẫy đuôi. Nó ẩn chứa nhiều bất ngờ mỗi lần kéo lưới. Một ít cua rạm cũng qua một ngày. Cái nhảy nhót lách chách của tôm cá như một niềm vui sáng lòa. Giữa tất bật rộn ràng có thể làm choáng váng đầu óc, người đàn bà chỉ biết làm thật nhanh, đi thật mau để kịp đưa cho người chạy chợ…
Minh họa: HOÀNG CÚC
Đêm ấm êm, trăng trải dài trên sông. Nghe nước lên và nước xuống. Lũ trẻ thở đều bên cạnh. Người đàn bà không biết làm cách nào để tạ ơn sông, chỉ có những ngón tay của tuổi thanh xuân đổi lại. Quờ bàn tay sần qua kéo thêm cái mền cho lũ nhỏ. Căn nhà im lìm chìm vào đêm. Sáng tỉnh giấc sớm, lại bắt đầu một ngày bên sông. Nhà ở cuối nẻo đường, tận cùng ruộng lúa, lại gần sông nhất. Đôi khi người đàn bà thấy sông như của riêng mình, giữ hộ lòng mình.
Ngày còn trẻ, người đàn bà thường đi gỡ hàu, mỗi tiếng gỡ được vài đồng lẻ, những ngày người ta chơi bời thì giá tăng lên. Lúc ấy không biết làm gì ra tiền, cứ kiên trì gỡ hàu. Ở xứ này, người ta không gỡ hàu thì đi thả lưới, còn không thì chạy chợ; ai có nhiều mối thì gom chạy chợ, mỗi ngày được bao nhiêu cá, bao nhiêu tôm, vài quả trứng gà vịt, mắm cua, cứ vậy mà chất lên xe rồi chạy một đường xuống phố, dù mưa hay nắng…
Gỡ hàu hợp với tuổi nhỏ, vừa bắt đầu học chuyện làm ăn vừa chuẩn bị để năm sau chạy chợ. Người đàn bà đâu nghĩ đời mình sau này gắn chặt bên sông. Khi nhỏ bắt đầu lớn lên, cô bị cấm không cho học bơi, không chèo ghe, thậm chí còn không cho nhìn con sông. Những con sông thường không tốt với người đàn bà. Sông dữ dằn đục ngầu mỗi mùa mưa bão. Sông làm người dân ở đây tím tái mặt mày, tím tái cả môi, chân nứt nẻ và cái mùi sông như không thể nào mất đi đâu được. Những người đàn bà trên sông giấu đời mình trong dòng nước, ít khi nào mơ tưởng dòng nước lãng mạn và cũng ít mơ về một chân trời xa làm gì. Nhưng trong đêm, ánh mắt người đi đâu làm sao ai cản được. Con sông lành hiền dưới đêm, người đàn bà năm ấy nghĩ vậy.
Mùa lũ tới bất chợt, một lần trượt chân là đi mãi. Người đàn bà chôn ánh mắt vào lòng sông. Người đàn ông đã không trở về. Tóc dài và ngón tay búp măng vuốt tóc đành ngưng lại mỗi buổi chiều. Dòng sông vẫn thở đều như đoán trước mọi chuyện.
Lần đầu tiên người đàn bà đằm mình xuống sông, sợ chết khiếp. Dòng sông thân quen ấy giờ đây gần hơn bao giờ hết, ngập ngay bên vai, bên hông, lùa vào từng kẽ nhỏ trong người. Có vùng trũng thì phải đi ngập gần hết cả người; có chỗ thì lưng chừng lưng. Bước đi dưới sông là từng bước dò dẫm, huống chi người đàn bà lại chưa quen. Lần đầu tiên người đàn bà thấy những lục bình trôi đẹp lạ lùng trong giấc mơ, những ánh nắng cháy lên loang loáng mặt sông lại trần trụi đến thế. Tất cả lạnh toát ập vào người. Người đàn bà rùng mình lo sợ. Rồi cũng quen.
Người đàn bà đằm mình trên sông không quên, những cơn lũ ngập đến nửa căn nhà, mấy người trong gia đình phải co chân trên chiếc giường nhỏ, có chỗ vạch cái chiếu rách ra còn nhìn thấy mặt nước ở bên dưới. Những mùa nước lên và xuống. Người đàn bà nhọc nhằn không biết đó là ký ức của mình khi còn nhỏ hay là ký ức của những đứa con. Có lẽ ký ức của ai cũng vậy thôi, vì nó cũng có chừng ấy sự việc. Chừng ấy con người và chừng ấy mùa trong năm. Và giờ đây, người đàn bà phải đối mặt nó, một mình, khi chỗ dựa duy nhất đã không còn.
2. Mòi thích nhìn người đàn bà bên sông như nhìn cái ánh nắng cuối cùng rực lên giữa đâu xa tít tắp. Người đàn bà chạm người vào sông như lấy hết ánh nhìn của Mòi. Mòi không biết khi nhìn mãi một người đàn bà thì mình sẽ như thế nào. Cuộc sống quá khắc nghiệt, Mòi thuộc lòng câu đó và nó hiện về mỗi lần tập trung suy nghĩ. Mòi chưa bao giờ biết rõ về người đàn bà. Mòi chỉ thấy khi xế chiều, theo hướng nào đó của con sông, nhìn từ xa xa và xa, một người đàn bà vẫn còn đằm mình trên sông gỡ lưới.
Mòi thường ăn hàu. Mỗi con hàu ụ sữa làm Mòi nhớ đến người đàn bà ấy. Ánh chiều làm người đàn bà đẹp hơn Mòi tưởng tượng. Khi những con hàu hiện lên trong giấc mơ nhảy nhót. Người đàn bà cũng rõ ràng gương mặt mồn một, dần dần biến mất. Trong mơ, Mòi thấy người đàn bà chết đuối. Cơn lũ đến mờ mịt cả mặt sông. Người đàn bà sao không đi đâu mà vẫn đứng đó, vẫn kéo lưới và thả lưới. Ánh sông đâu còn loang loáng, chênh chếch, đâu còn nên thơ. Mưa lũ dần một lớn, phủ lên mặt sông bạc. Lúc này chẳng còn thấy ai. Chẳng còn thấy gì. Chỉ duy nhất là bóng người, dáng người. Và lúc đó Mòi đang làm gì. Mòi cũng không rõ. Chỉ biết trong mơ Mòi kêu theo người đàn bà oai oái mà vô dụng.
Những người đàn bà trong chợ gặp mỗi sáng đều làm Mòi nghĩ người đàn bà ấy. Mỗi người đàn bà như một nhánh sông. Sông chảy về bao nhiêu nơi là bấy nhiêu người đàn bà hằng ngày thả lưới, kéo lưới và sống thui thủi, thênh thang, mạnh mẽ mà buồn tênh. Người đàn bà cúi mặt bên những con hàu, con cá, con tôm. Những người đàn bà bưng rổ tôm cá đưa sát mặt người mua ngoài chợ, gương mặt tay chân bịt kín mít, chân mang ủng. Mòi quên làm sao được, cái hôm trước lũ, người đàn bà đằm mình xuống sông một hồi lâu rồi đứng sững lại. Không biết nên tiến hay lùi. Một cái gì đó nhức nhối dội lên trong tim Mòi, hình như Mòi cũng cảm nhận được. Chiều gió ập vào mặt sông, hướng đi ngược về nhà thấy rõ trước mặt mà mỗi lúc một xa. Mòi chờ người đàn bà về đến nhà. Trên sông, màu hoàng hôn đỏ gắt như một vũng máu đọng lại lan ra. Mòi nheo mắt mơ tưởng, hình như anh đã nhìn quá lâu ngược hướng mặt trời.
Dòng sông từ đêm về sáng chảy những nhịp chậm lên xuống hay do Mòi đang nghĩ về dòng sông ấy nhiều hơn những người khác. Từng cơn nước ập vào, vỗ nhẹ nghe tiếng êm ru. Mòi nghe người ta nói về người đàn bà thả lưới vừa hôm trước làm mất đứa con trên sông, ngày hôm sau đã mất chồng trong cơn lũ. Mòi cũng nghe lẫn trong đó tiếng mắng vốn của người mua hàng, hôm trước mua con cá về nấu mà không chín. Hay con cá này sao già quá chừng, ăn kiểu sao. Đừng có mà lừa thêm lần nữa. Những gánh hàng này từ đâu về tới đây, Mòi nghe bên tai, tôm biển, tôm sông hay tôm nuôi. Đâu là những con tôm vớt lên từ dòng sông của người đàn bà đó, đâu là những con tép còn dính cát sạn, những con ghẹ… Mòi thấy trước mặt mình một dòng sông đầy gió và người đàn bà đi ngược chiều, cái dáng đi luẩn quẩn trong nước mà cứ muốn vươn người về nhà, loạng choạng lúc dang tay kéo lưới, kéo ghe… như một cái ôm tình cờ.
Ừ, cuộc sống khắc nghiệt. Câu nói đó lại hiện lên trong đầu, Mòi cứ nhìn mà thương mãi, ước chi Mòi có thể đến gần hơn để giúp người đàn bà ấy, chỉ là cần một bàn tay đàn ông để có thể kéo ghe về nhà nhanh hơn thường ngày, trước khi hoàng hôn buông màu đỏ thẫm.
Truyện dự thi của NGUYỄN ĐẶNG THÙY TRANG